Zielone światło dla zmian w samorządach

 

Możliwość uruchomienia centrów usług wspólnych, uproszczenie skomplikowanych procedur oraz ułatwienia w łączeniu gmin – to tylko niektóre zmiany, z jakich będą mogły skorzystać jednostki samorządu terytorialnego. A stanie się to możliwie dzięki zaakceptowanej przez rząd nowelizacji, która usprawni sposób organizowania zadań wykonywanych na rzecz społeczności obywatelskiej.

O tym, że samorządom potrzeba więcej elastyczności w organizowaniu pracy już od dawna było przekonane Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, które postanowiło w przedstawionym projekcie zawrzeć rozwiązania dostosowane do lokalnych potrzeb i uwarunkowań, zwiększając tym samym organizacyjne możliwości skutecznego działania jednostek samorządu terytorialnego. Wprowadzona w tym celu atrakcyjna oferta ma zachęcić terenowe jednostki do łączenia się w celu otrzymania korzystnych profitów finansowych.

Współpraca daje korzyści

Rozwój obszarów metropolitalnych oraz specyfika innych terenów sprawia, że nieodzownym elementem staje się współpraca między samorządami, która pozwala władzom różnego szczebla lepiej i dużo łatwiej koordynować zadania o strategicznym znaczeniu dla regionu. Mało tego, umożliwia ona małym gminom oraz powiatom rozwiązywać problemy finansowe, braki w zapleczu kadrowym, niekorzystną strukturę demograficzną czy migracje, które działając negatywnie, znacznie ograniczają szanse na podniesienie standardów życia mieszkańców.

Uwaga! Minister administracji i cyfryzacji Rafał Trzaskowski zakłada, że wejście w życie rozwiązań nowelizacji może dać od 350 mln do 1 miliarda zł rocznie oszczędności dla samorządów.

Warunki łączenia gmin i powiatów

Jednostkom, zamierzającym połączyć się zostanie przypisany tzw. pełnomocnik ds. utworzenia gminy, którego zadaniem oprócz przygotowania gminy pod względem organizacyjnym, jak i prawnym, do wykonywania zadań publicznych, będzie również zapewnienie prawidłowej gospodarki finansowej utworzonej jednostki.

Uwaga! Projekt budżetu nowej jednostki, przygotowany przez pełnomocnika i skonsultowany z regionalną izbą obrachunkową, będzie podstawą jej gospodarki finansowej do czasu uchwalenia budżetu.

Na skutek powstania nowej jednostki samorządu akty prawne poprzednich jednostek mają obowiązywać na terenie nowej aż do momentu, gdy nowy samorząd ich nie zmieni. Tuż po połączeniu, na czas jednej kadencji, będzie też można zwiększać liczbę radnych. W skład rady gminy – powstałej w wyniku połączenia dwóch lub więcej gmin – w pierwszej kadencji wejdą radni w liczbie:

Uwaga! Jednakże, jeżeli samorządy połączą się na pół roku przed terminem wyborów samorządowych lub później, przedterminowych wyborów nie będzie się przeprowadzać, tylko będzie można poczekać do końca kadencji.

Zgodnie z założeniami projektu, gmina powstała w wyniku połączenia dwóch lub więcej gmin będzie miała wszystkie prawa i obowiązki połączonych gmin, w tym te, które wynikają z posiadanych zezwoleń, koncesji oraz innych aktów administracyjnych. Ponadto, organy gminy powstałej w wyniku połączenia dwóch lub więcej gmin, staną się organami właściwymi lub stronami wszczętych i niezakończonych postępowań administracyjnych i sądowych.

Uwaga! Będą mogły także powstawać związki powiatowo-gminne.

Wspólna obsługa

Przyjęty przez rząd projekt zakłada, że samorządy będą mogły również tworzyć tzw. centra usług wspólnych. Oznaczać to będzie, że np. szkoły, przedszkola czy ośrodki pomocy społecznej na terenie jednej gminy będą mogły mieć np. wspólną księgowość. Takie samorządowe centra obsługi będą się też mogły łączyć i wspólnie prowadzić np. księgowość szkół czy przedszkoli z kilku gmin. O zapewnieniu takiej  obsługi zdecyduje organ stanowiący jednostki w drodze uchwały, która określi przede wszystkim jednostkę lub jednostki obsługujące, jednostki objęte obsługą wraz z jej zakresem odnoszącym się do poszczególnych jednostek.

Uwaga! Decyzje organu stanowiącego będą miały charakter wiążący dla tych jednostek.

Natomiast, organy lub podmioty zarządzające samorządowymi osobami prawnymi, zaliczanymi do sektora finansów publicznych, będą mogły powierzyć – w drodze porozumienia – wykonywanie funkcji obsługowych strukturom stworzonym do tego celu przez jednostki samorządu terytorialnego. W związku z tym, jeżeli jednostka obsługująca, zaliczana do sektora finansów publicznych, będzie zapewniać realizację funkcji głównego księgowego przez osobę spełniającą te wymogi (kierownik lub pracownik), wówczas w jednostce obsługiwanej nie będzie zatrudniany główny księgowy. Dlatego, kierownicy jednostki obsługiwanej i obsługującej powinni mieć obustronną możliwość wglądu w dokumenty, prawo żądania informacji i wyjaśnień w odniesieniu do działalności będącej przedmiotem obsługi.

Związki międzygminne, powiatowe i powiatowo-gminne

Szczególne uproszczenia, a zwłaszcza skrócenie skomplikowanej procedury nastąpiło w ramach zmiany statutu związku międzygminnego oraz jego likwidacji. W związku z tym, nowe założenia zakładają, że organ stanowiący związku przyjmując projekt uchwały w sprawie zmiany statutu będzie zobligowany do przesłania go wojewodzie, który, jeśli w terminie 30 dni nie przedstawi negatywnego stanowiska, spowoduje, że zgłoszony dokument zostanie uznany za uzgodniony. W takiej sytuacji, zgromadzenie związku będzie mogło podjąć uchwałę o zmianie statutu.

W znowelizowanej ustawie zamieszczono również szczegółowe przepisy dotyczące całej procedury związanej z uchwaleniem czy zmianą statutu. Procedura dotycząca rejestracji nowego związku będzie zbliżona do tej, jaka byłaby stosowana przy zmianie statutu.

W przyjętym projekcie wprowadzono również zapowiadane już w „Białej księdze obszarów metropolitalnych” regulacje, umożliwiające tworzenie związków powiatowo – gminnych, których mechanizm funkcjonowania będzie analogiczny do istniejących rozwiązań dotyczących związków międzygminnych oraz związków powiatów. Zgodnie z założeniami projektu, członkowie związku będą rozstrzygać w statucie, np. o zasadach reprezentacji w zgromadzeniu związku (np. przez określenie liczby reprezentantów każdej z jednostek albo przez ustalenie siły głosu w zgromadzeniu), a także o zasadach udziału w kosztach działalności związku.

Jak widać, nowe przepisy umożliwiają nie tylko tworzenie nowych związków powiatowo-gminnych, ale także pozwalają przystępować do obecnie funkcjonujących związków tych podmiotów.

To nie jedyne zmiany

Projektowane przepisy wprowadzają zmiany w kilkunastu innych ustawach, które dotyczą  szerokiego spektrum sfer życia publicznego. Najwięcej jednak zmieni się w przepisach podatkowych, które m. in. w podatku od spadków i darowizn, wprowadzą regulacje dotyczące opodatkowania zniesienia współwłasności, zrównania obowiązków podatników korzystających z ulgi mieszkaniowej poprzez ustalenie konieczności zamieszkiwania w zbytym i nowo wybudowanym budynku(lokalu) przez okres 5 lat, potwierdzony zameldowaniem na pobyt stały. Mało tego, nowe regulacje pojawią się w podatku rolnym, w którym dodane zostaną, np. przeliczniki dla niektórych gruntów, nie posiadających klasyfikacji gleboznawczej, takich jak: stawy zarybieniowe i niezarybieniowe, grunty zakrzewione i zadrzewione. W tym zakresie, przeliczniki będą stanowiły podstawę do wyliczenia opodatkowania.

Zmiany nastąpią również w dziedzinie podatków i opłat lokalnych, gdzie nowe brzmienie uzyska np. definicja garażu, określone zostaną zasady opodatkowania współwłasności garażu, a także zostanie wprowadzona możliwość fakultatywnego pobierania przez gminy opłat lokalnych – targowej, miejscowej i uzdrowiskowej.

W podatku leśnym zaproponowano zniesienie preferencyjnej stawki podatku leśnego (50 proc.) dla lasów ochronnych, a także przewidziano ustalanie przez organ podatkowy – w jednej decyzji – wysokości należnego zobowiązania podatkowego dla osób fizycznych płacących podatek leśny, podatek od nieruchomości i podatek rolny. Wprowadzono ponadto regułę (w ustawach o podatku od nieruchomości, rolnym i leśnym), że jeżeli wysokość zobowiązania podatkowego nie przekroczy kosztów doręczenia przesyłki poleconej za potwierdzeniem odbioru – to nie wszczyna się postępowania, a postępowanie wszczęte będzie umorzone.

Projektowana nowelizacja zawiera ponadto zmiany w ustawie o pomocy społecznej, które dają możliwość łączenia różnych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej oraz jednostek organizacyjnych jest powołanych do wykonywania zadań określonych w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w danej jednostce samorządu terytorialnego w jedną jednostkę.

Marta Giermasińska

Źródło: http://www.psl.pl/nowosci/polityczne/zielone_swiatlo_dla_zmian_w_samorzadach/