PSL BRONI POLSKIEJ ZIEMI
Polskie Stronnictwo Ludowe zadbało o ochronę polskiej ziemi od 1 maja 2016 roku, kiedy kończy się 12-letni okres przejściowy, w którym wymagane jest posiadanie zezwolenia na nabywanie nieruchomości rolnych i leśnych przez obywateli i przedsiębiorców Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE, Konfederacja Szwajcarska, Islandia, Norwegia). W opinii publicznej w Polsce, a szczególnie w środowiskach rolniczych powszechne jest przekonanie o konieczności wprowadzenia przepisów regulujących sprzedaż ziemi rolnej cudzoziemcom po zakończeniu okresu przejściowego. Jest to uzasadnione z uwagi na dość niskie ceny polskiej ziemi w porównaniu z państwami Europy zachodniej, od 3-ech razy do 10-ciu oraz dużo mniejsze dochody polskich rolników.
W tym zakresie do Sejmu RP wpłynęły projekty poselskich ustaw:
- Projekt o kształtowaniu ustroju rolnego (druk Nr 1659) z 1 lutego 2013 roku (Klub PIS)
- Projekt o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi skarbu państwa (druk Nr 1925) z 18 czerwca 2013 roku (Klub PSL)
- Projekt zmiany ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego innych ustaw (druk Nr 3109) z 23 czerwca 2014 roku (Klub PSL)
Do dwóch pierwszych projektów 29 stycznia 2014 roku została powołana 9-cio osobowa Podkomisja w ramach Sejmowej Komisji Rolnictwa z przewodniczącym Posłem Łukaszem Tuskiem. Przez ponad rok ta Podkomisja nie podjęła prac przy biernej postawie Prezydium Komisji Rolnictwa.
19 marca br. miało miejsce I-sze czytanie projektu PSL (druk 3109) w dwóch komisjach sejmowych: Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz do Spraw UE. Na tym posiedzeniu po przedstawieniu projektu przeze mnie jako posła wnioskodawcę miała miejsce bardzo burzliwa dyskusja. W jej wyniku komisje uznały, że podstawowym projektem do dalszych prac będzie projekt PSL i skierowały go do dalszych prac powołując 9-cio osobową Podkomisję do której wybrany zostałem i ja. Na tym posiedzeniu zderzyłem się z przedstawicielami pozostałych Klubów. Oficjalnie posłowie tych Klubów nie kryli, że będą przeszkadzali w uchwaleniu tej ustawy. O dużym oporze co do prac nad tym projektem informowałem władze PSL i przewodniczącego Klubu PSL (pismo z dnia 7.04.2015 roku) o niezbędnych działaniach po to, żeby tą ustawę uchwalić w Sejmie RP do końca miesiąca czerwca br., po to żeby weszła ona i była podpisana przez Prezydenta RP w obecnej kadencji. Zaznaczyłem, że do przyjęcia tej ustawy niezbędne jest stanowisko pozytywne Rządu RP (Rada Ministrów przyjęła pozytywne stanowisko 9 czerwca br.). Po pięciu bardzo burzliwych trudnych posiedzeniach Podkomisji w dniu 17 czerwca br. przyjęto sprawozdanie a komisje: Rolnictwa i Rozwoju Wsi i do Spraw UE 23, 24 czerwca przyjęły stosowne sprawozdanie. W dniu 24 czerwca miało miejsce II-gie czytanie na obradach plenarnych Sejmu RP. Złożone poprawki i wnioski mniejszości zostały rozpatrzone rano w dniu 25 czerwca a w południe Sejm uchwalił projekt ustawy.
W głosowaniu udział wzięło 398 posłów:
– za ustawą głosowało 384 posłów
– przeciw głosowało 2 posłów
– wstrzymało się 12 posłów.
Przeciw było 2 posłów niezależnych. Wstrzymało się 12 posłów z tego 9 z SLD.
Wszystkie Kluby Parlamentarne zdecydowaną większością głosów poparły przepisy przygotowane na podstawie projektu PSL.
Obecnie projekt jest w Senacie RP. W przypadku wniesienia poprawek Senatu Sejm powinien pilnie je rozpatrzyć, żeby obecny Prezydent RP podpisał ustawę.
Przyjęta ustawa spełnia założone w projekcie PSL cele:
po 1. Zapobieganie nadmiernej spekulacji ziemią rolną w Polsce a także w relacjach międzynarodowych,
po 2. Zapobieganie nadmiernej koncentracji ziemi rolnej u jednego właściciela czy przedsiębiorcy (odpowiednio do 300 ha dla rolników indywidualnych i do 500 ha dla osób prawnych),
po 3. Ziemia rolna w tym szczególnie z zasobów ANR w pierwszej kolejności przeznaczona będzie na powiększanie bądź tworzenie gospodarstw rodzinnych,
po 4. Zabezpiecza prowadzenie gospodarstw przez rolników posiadających odpowiednie kwalifikacje,
po 5. Odblokowuje obrót nieruchomościami rolnymi ok. 350-400 tyś. ha – które ustawowo były zabezpieczone dla spadkobierców.
Warto przytoczyć treść ekspertyzy do projektu PSL Pana Prof. dr hab. Bogumiła Szmulika, „Projekt ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego jest zgodny z Konstytucją RP. Jego celem jest dbałość o harmonijny rozwój gospodarczy i kształtowanie związanego z nim ładu społecznego. Projektowana ustawa i przyjęte w niej rozwiązania, redefiniująca system ustroju rolnego w Polsce odpowiada tym założeniom bowiem ukierunkowana jest na wyzbycie się konfliktów o charakterze społeczno-ekonomicznym oraz kreowanie ładu społecznego. Wartością unormowaną w Ustawie Zasadniczej, którą realizuje projekt jest bezpieczeństwo państwa, ponieważ należycie ukształtowana struktura agrarna gospodarstw rodzinnych ma niebagatelny wpływ na produkcyjno-strategiczny rozwój kraju. Projektowana ustawa wprowadza skuteczne mechanizmy prawne, umożliwiające rozwój tych gospodarstw. Jak pokazuje treść projektu zamiarem jego autorów jest przeciwdziałanie nadmiernej kumulacji własności prywatnej, w tym przypadku nieruchomości rolnych, przy jednoczesnym poszanowaniu wartości konstytucyjnych. Dlatego też przewidziane w projekcie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego wzmocnienie uprawnień Agencji Nieruchomości Rolnych, ma służyć zwiększaniu przejrzystości obrotu nieruchomościami rolnymi oraz wzmacnianiu własności prywatnej w formie gospodarstw rodzinnych.”
Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne prowadzone przez rolnika indywidualnego w którym łączna powierzchnia użytków rolnych nie jest większa niż 300 ha. Rolnik indywidualny musi posiadać odpowiednie kwalifikacje, zamieszkiwać na terenie gminy gdzie ma użytki rolne, osobiście prowadzić to gospodarstwo, pracować w nim i podejmować decyzje w tym gospodarstwie.
W ustawie są wprowadzone ograniczenia zapobiegające nadmiernemu rozdrabnianiu gospodarstw z których rodziny nie są w stanie się utrzymać.
Przedmiotem umowy przenoszącej własność nieruchomości rolnej albo jej części może być wyłącznie nieruchomość rolna wpisana do ewidencji gruntów i budynków prowadzonej przez ANR.
O ile użytki są dzierżawione co najmniej 3 lata na podstawie umowy pisemnej, w tym w formie aktu notarialnego prawo pierwokupu ustawowo ma zapewnione dzierżawca. W sprzedaży nieruchomości rolnej pierwszeństwo zakupu przysługuje rolnikowi indywidualnemu będącemu właścicielem nieruchomości rolnej graniczącej ze sprzedawaną nieruchomością a jeżeli graniczy więcej rolników chętnych do zakupu, rolnika do zakupu wybiera ten który sprzedaje. O ile nie będzie chętnych rolników indywidualnych do zakupu prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy ANR.
Powyższych przepisów nie stosuje się o ile:
– rolnik indywidualny sprzedaje grunty rolne na powiększenie gospodarstwa rodzinnego
– nabywa ziemię rolną osoba bliska zbywcy
– nabywa właściciel rolnik, który graniczy ze sprzedawaną nieruchomością rolną.
Powiększyć gospodarstwo rolne indywidualne można tylko do 300 ha.
Grunty rolne będące w zasobach ANR w pierwszej kolejności wydzierżawia się lub sprzedaje na powiększanie gospodarstw rodzinnych. Agencja może przeprowadzić przetarg ofert pisemnych biorąc pod uwagę:
– preferowaną powierzchnię własności użytków rolnych,
– odległość od gospodarstwa.
W przetargach ograniczonych nie może uczestniczyć osoba która kiedykolwiek nabyła z zasobów AGR co najmniej 300 ha użytków rolnych.
Natomiast jeden podmiot prawny nie może kupić z ANR więcej niż 500 ha. Nabycie użytków rolnych w ramach przetargu ograniczonego zobowiązuje nabywcę do: nieprzenoszenia nieruchomości przez kres 10 lat. Wszystkie oświadczenia, dowody potwierdzające prowadzenie gospodarstwa, zamieszkanie, powierzchnię gruntów zbywanych, nabywanych, posiadanie kwalifikacji rolniczych, dokumentujące pochodzenie środków finansowych, o niepodpisaniu umowy przedwstępnej na sprzedaż gruntów są składane pod odpowiedzialnością karną, są załącznikami do umowy, a w przypadku ich nieprawdziwości, czy sfałszowania taki akt notarialny z mocy ustawy jest nieważny.
Proces gospodarowania nieruchomościami rolnymi głównie z zasobów ANR zostanie jeszcze bardziej uspołeczniony. Przy dyrektorze oddziału terenowego ANR tworzy się komisję d/s kształtowania ustroju rolnego, w skład której wchodzą przedstawiciele ANR, Izby Rolniczej, Społeczno- Zawodowych Organizacji Rolniczych, gmin, powiatów na obszarze których położona jest nieruchomość.
Do zadań tych komisji należy:
– wybór zagospodarowania nieruchomości rolnych ANR
– wybór rodzajów przetargów na sprzedaż i dzierżawę
– opiniowanie zasadności prawa odkupu przez ANR.
Należy podkreślić to, że dużo rozwiązań zostało wprowadzonych na podstawie bardzo bogatych doświadczeń w czasie protestów rolników w województwie zachodniopomorskim i innych województwach. Warto przypomnieć, że 11 stycznia 2013 roku podpisałem 12 pkt porozumienia z rolnikami a 18 stycznia Prezes ANR wydał stosowne zarządzenia.
Dziękuję za największe wsparcie i inspirację, współpracę w wypracowaniu w/w rozwiązań Koledze Posłowi Zbigniewowi Sosnowskiemu z województwa kujawsko – pomorskiego. Dziękuję za wsparcie Koleżankom i Kolegom Posłom, w tym jak zwykle skutecznemu w tak ważnych sprawach Koledze Premierowi i Prezesowi Waldemarowi Pawlakowi.
Duży wkład pracy w tą ustawę ma Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi szczególnie Departament Gospodarki Ziemią i Departament Prawny.
Prace nad tymi rozwiązaniami prowadziłem już jako minister konstytucyjny korzystając ze współpracy z organizacjami rolniczymi z dużym zrozumieniem z ich strony. Następnie przyjąłem ten projekt PSL jako poseł wnioskodawca. Dzięki dobrej współpracy doprowadziliśmy ten projekt do uchwalenia przez Sejm RP.
Potrzebny jest twórczy, konsekwentny wysiłek w Senacie RP i podpis Pana Prezydenta RP.
Poseł na Sejm RP
Stanisław Kalemba
