Poseł Józef Racki na konferencji dotyczącej IV Pakietu Kolejowego

O przyszłości kolei w Europie, w świetle zaproponowanego przez KE IV Pakietu Kolejowego, czyli pakietu środków mających zapewnić lepszą jakość i większy wybór usług kolejowych, rozmawiali w Warszawie przedstawiciele Komisji Europejskiej, spółek sektora kolejowego, organizacji pozarządowych, administracji, ekspertów i dziennikarzy.

W spotkaniu zorganizowanym przez Przedstawicielstwo KE w Polsce i Fundację Centrum Analiz Transportowych i Infrastrukturalnych udział wzięło ok. 90 osób. Dyskusja, którą moderował prof. Adam Prokopowicz, toczyła się wokół dwóch głównych tematów: otwarcia rynków krajowych przewozów pasażerskich dla nowych podmiotów oraz zarządzania infrastrukturą kolejową. Spotkanie otworzyła dyrektor Przedstawicielstwa KE w Polsce Ewa Synowiec, która podkreślała znaczenie tego dokumentu dla przyszłości rynku kolejowego w Europie.

Józef Racki, członek sejmowej komisji infrastruktury zauważył, że w Sejmie ciągle toczy się dyskusja, na co przeznaczać pieniądze – transport drogowy, kolejowy, czy lotniczy. – Ja jestem zwolennikiem inwestowania w koleje, bo temu wyborowi przyświeca bezpieczeństwo. Jestem także zwolennikiem budowy kolei wielkich prędkości, nie tylko rewitalizacji. Uważam, ze w nadchodzącej perspektywie finansowej inwestowanie w kolej jest priorytetem – mówił Racki.

Anna Dąbrowska z Fundacji Centrum Analiz Transportowych i Infrastrukturalnych podkreśliła, że konieczna jest aktywna i merytoryczna debata na kluczowe tematy związane z rozwojem transportu kolejowego oraz tego, co zrobić, by różne środki transportu mogły ze sobą współistnieć, a nie konkurować. Prezentując IV Pakiet Kolejowy, dyrektor Jean-Eric Paquet z Dyrekcji Generalnej ds. Transportu Komisji Europejskiej podkreślił jego znaczenie dla społeczeństwa w trzech zasadniczych obszarach: mobilności, zatrudnienia i przemysłu. – – Pakiet pozwoli na stworzenie nowych sieci połączeń kolejowych umożliwiających podróżowanie również tym osobom, które dotychczas nie miały do nich dostępu – argumentował – z punktu widzenia zatrudnienia bardzo istotną kwestią będzie znalezienie odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów, a dla przemysłu – stworzenie solidnych podstaw dla rozwoju przemysłu kolejowego.

Podczas pierwszej sesji dyskusji panelowej, poświęconej otwarciu rynków krajowych na nowych uczestników rynku przewozów pasażerskich, Krzysztof Krasowski z Przewozów Regionalnych zauważył, że mimo funkcjonowania na polskim rynku kolejowym wielu podmiotów, ciągle nie ma prawdziwej konkurencji, ponieważ większość zleceń odbywa się bez przetargów. W kontekście tworzenia w Polsce zintegrowanego systemu transportowego, zwrócił uwagę na istniejące problemy, takie jak odrębne ustawy dotyczące transportu drogowego i kolejowego, czy brak świadomości po stronie organizatorów transportu, że stworzenie takiego zintegrowanego systemu jest możliwe.

Za profesjonalnego organizatora transportu uważa zaś takiego, który swoim klientom zapewnia wysoką jakość świadczonych usług a przewoźnikom stabilność, także finansową. – W Polsce istnieje problem finansowania usług publicznych w zakresie transportu kolejowego. Standardem są kontrakty 1-2 letnie, jeśli nawet istnieją kilkuletnie umowy ramowe, to w praktyce są co roku negocjowane. To uniemożliwia np. zakup taboru na zasadach rynkowych, nie ma bowiem zapewnionego stabilnego i odpowiednio długiego źródła finansowania – zwracał uwagę przedstawiciel Przewozów Regionalnych. Zapytany przez Jerzego Kwiecińskiego, prezesa fundacji Europejskie Centrum Przedsiębiorczości, byłego wiceministra rozwoju o to, jakich efektów KE spodziewa się po wdrożeniu 4 pakietu kolejowego, Jean-Eric Paquet z Komisji Europejskiej powiedział, że przede wszystkim większej konkurencyjności na rynku, w którym będzie mogło uczestniczyć więcej podmiotów, oraz znacznych oszczędności – wynikających z większej efektywności i niższych kosztów – które do 2035 roku mogą wynieść nawet 43 miliardy euro. – Jeśli tylko ten pakiet zostanie przyjęty w takim kształcie, jaki zaproponowała Komisja, to myślę, że uda nam się dokończyć tworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni kolejowej – przekonywał Jean-Eric Paquet.

Dodatkowe informacje:

30 stycznia br. Komisja Europejska zapowiedziała kompleksowy pakiet środków, aby zapewnić lepszą jakość oraz większy wybór usług kolejowych w Europie. Koleje są ważnym elementem transportu w UE i odgrywają zasadniczą rolę w rozwiązywaniu problemów związanych z rosnącym popytem na usługi transportowe, zatorami komunikacyjnymi, bezpieczeństwem paliwowym i obniżeniem emisyjności.

Wiele europejskich rynków kolejowych stoi jednak obecnie w obliczu stagnacji lub regresji. W związku z tą sytuacją Komisja proponuje daleko idące środki w celu wsparcia innowacji w kolejach w UE poprzez otwarcie krajowych pasażerskich rynków kolejowych na konkurencję, a także towarzyszące im istotne reformy techniczne i strukturalne.

Wnioski Komisji dotyczą czterech głównych obszarów:

1. Skuteczne standardy i zatwierdzanie

Komisja chce ograniczyć koszty administracyjne przedsiębiorstw kolejowych i ułatwić nowym podmiotom wchodzenie na rynek. Zgodnie z nowymi wnioskami Europejska Agencja Kolejowa stanie się „punktem kompleksowej obsługi” wydającym zezwolenia na wprowadzanie pojazdów do obrotu ważne w całej Unii Europejskiej, jak również ważne w całej UE certyfikaty bezpieczeństwa dla operatorów. Obecnie zezwolenia i certyfikaty bezpieczeństwa w branży kolejowej wydają poszczególne państwa członkowskie. Proponowane środki pozwoliłby na zmniejszenie o 20 proc. czasu wchodzenia nowych przedsiębiorstw kolejowych na rynek oraz zmniejszenie o 20 proc. kosztów i okresu ważności zezwoleń dla taboru. Powinno to umożliwić przedsiębiorstwom zaoszczędzenie łącznie 500 mln euro do 2025 r.

2. Wyższa jakość i większy wybór dzięki dopuszczeniu nowych uczestników do rynku przewozów kolejowych

Aby wspierać innowacje, efektywność i zapewnić lepszy stosunek jakości usług do ich ceny, Komisja proponuje otwarcie krajowych przewozów pasażerskich dla nowych podmiotów i usług od grudnia 2019 r. Przedsiębiorstwa będą mogły oferować krajowe kolejowe przewozy pasażerskie w całej UE: oferując konkurencyjne usługi komercyjne lub biorąc udział w przetargach na świadczenie usług publicznych dotyczących przewozów kolejowych, które obejmują większość (ponad 90 proc.) połączeń kolejowych w UE i będą podlegać obowiązkowym procedurom przetargowym. Wnioski przyniosłyby również wyraźne korzyści dla pasażerów w postaci lepszych usług i większego wyboru. W połączeniu z reformami strukturalnymi mogłoby to przynieść obywatelom i przedsiębiorstwom ponad 40 mld euro korzyści finansowych do 2035 r., a według szacunków Komisji zapewniłoby to nawet do około 16 mld dodatkowych pasażerokilometrów. Krajowe rynki pasażerskie pozostają w dużej mierze zamknięte. Jedynie Szwecji i Wielkiej Brytanii udało się w pełni otworzyć swoje rynki, a Niemcy, Austria, Włochy, Czechy i Niderlandy otwarły rynki w ograniczonym zakresie. Doświadczenia związane z otwarciem tych rynków wskazują na poprawę jakości i dostępności usług przy ciągłym wzroście zadowolenia pasażerów oraz ich liczby – w niektórych przypadkach o ponad 50 proc. w ciągu 10 lat. Na innych zliberalizowanych rynkach przetargi dotyczące zamówień na usługi publiczne prowadziły do oszczędności rzędu 20-30 proc. dla danego poziomu usług, które mogą zostać ponownie zainwestowane w celu poprawy jakości tych usług.

3. Odpowiednia struktura

Aby wszystkim zapewnić sprawiedliwy dostęp do kolei niezależni zarządcy infrastruktury muszą zarządzać sieciami w sposób skuteczny i niedyskryminujący oraz koordynować swoje działania na poziomie UE w celu stworzenia podstaw do rozwoju prawdziwie europejskiej sieci. Aby zapewnić rozwój tej sieci w interesie wszystkich uczestników oraz zwiększyć jej skuteczność operacyjną, Komisja proponuje wzmocnić pozycję zarządców infrastruktury, umożliwiając im kontrolę wszystkich funkcji kluczowych dla sieci kolejowej – w tym planowania inwestycji infrastrukturalnych, bieżącej działalności i utrzymania, a także ustalania rozkładów jazdy. W obliczu licznych skarg ze strony użytkowników Komisja uważa, że zarządcy infrastruktury muszą być operacyjnie i finansowo niezależni od przewoźników kolejowych. Ma to zasadnicze znaczenie dla eliminacji potencjalnych konfliktów interesów i zapewnia wszystkim przedsiębiorstwom dostęp do torów na równych zasadach. We wniosku zasadniczo potwierdza się, że można to osiągnąć w sposób najprostszy i najbardziej przejrzysty poprzez rozdział instytucjonalny. Niezależne od zarządców infrastruktury przedsiębiorstwa kolejowe uzyskają bezpośredni dostęp do wewnętrznego rynku przewozów pasażerskich w 2019 r. Komisja może jednak przyjąć, że również struktury zintegrowane pionowo lub „struktury holdingowe” mogą zapewnić konieczną niezależność poprzez zastosowanie skutecznych „murów chińskich”, aby zagwarantować niezbędny rozdział prawny, finansowy i operacyjny (więcej informacji zawiera MEMO). Klauzula weryfikacji zgodności: w celu ochrony tej niezależności, w związku z pełnym otwarciem rynku przewozów pasażerskich w 2019 r., przedsiębiorstwa kolejowe stanowiące część struktur zintegrowanych pionowo mogłyby nie zostać dopuszczone do działalności w innych państwach członkowskich, jeżeli uprzednio nie przekonałyby Komisji, że wprowadzono wszystkie zabezpieczenia, aby w praktyce zapewnić równe szanse oraz uczciwą konkurencję na ich rynku krajowym.

4. Wykwalifikowana siła robocza

Dynamiczny sektor kolejowy uzależniony jest od wykwalifikowanej i zmotywowanej siły roboczej. W ciągu najbliższych 10 lat koleje staną przed wyzwaniem związanym z przyciągnięciem nowego personelu w celu zastąpienia jednej trzeciej ich pracowników, którzy przejdą na emeryturę, przy konieczności jednoczesnego przystosowania się do nowego, bardziej konkurencyjnego środowiska. Doświadczenia państw członkowskich, które otworzyły swoje rynki pokazuje, że powinno to prowadzić do powstania nowych i lepszych miejsc pracy. Zgodnie z unijnymi ramami regulacyjnymi państwa członkowskie będą mogły chronić pracowników, zobowiązując nowych wykonawców do ich zatrudnienia w przypadku przejęcia umowy o świadczenie usług publicznych, co wykracza poza ogólne wymogi UE w zakresie przenoszenia własności przedsiębiorstw.

Źródło: www.jozefracki.blog.onet.pl