Tablica poświęcona wybitnym Ludowcom i Mężom Stanu znajduje się na murze okalającym dziedziniec Katedry św. Mikołaja w Kaliszu. Poseł Józef Racki oraz prezes i wiceprezes PSL w Kaliszu składając kwiaty przypomnieli, że Wincenty Witos brał udział w zjeździe w Rzeszowie gdzie 28 lipca 1895 roku utworzono Stronnictwo Ludowe. Miał także znaczący wpływa na zwycięstwo Polski z bolszewikami. 

{AG}125PSL{/AG}

Wincenty Witos to postać ważna nie tylko dla Polskiego Stronnictwa Ludowego, ale także dla Polski. To osoba, która swoją działalnością i postawą miała wpływa na wygraną w wojnie polsko-bolszewickiej – powiedziała Jerzy Głuszyński, wiceprezes PSL w Kaliszu. – Józef Piłsudski poprosił Wincentego Witosa o objęcie funkcji premiera wiedząc, że ten ma posłuch w społeczeństwie i pociągnie za sobą Polaków, którzy nie odmówią udziału w walkach. Autorytet i umiejętność dialogu Wincentego Witosa były elementami zwycięstwa w tej wojnie. Delegaci od naczelnika zastali Wincentego Witosa przy pługu, to bardzo często pomijany element tamtych wydarzeń.

Wincenty Witos w latach 1920 – 1921, w 1923 oraz w 1926 sprawował funkcję premiera. Po tzw. zamachu majowym  był sądzony w procesie brzeskim gdzie został skazany na 1,5 roku więzienia. Wtedy udał się na emigrację do Czechosłowacji. W czasie II wojny światowej odrzucił propozycję utworzenia rządu kolaboracyjnego. W 1945 roku został prezesem PSL. Wybrano go także na wiceprzewodniczącego Krajowej Rady Narodowej. Tę funkcję również odrzucił. Zmarł w tym samym roku. 

***

Polski Ruch Ludowy – historia

Polski ruch ludowy to jedna z najstarszych formacji politycznych w Europie. Ruch ten stanowił ważną część składową procesu historycznego. Był jednym z trzech wielkich nurtów politycznych – obok narodowego i socjalistycznego – które wywarły największy wpływ na losy narodu i państwa w XX wieku. W czasie swej ponad stuletniej działalności polski ruch ludowy zawsze manifestował swój narodowy charakter, odwoływał się do tradycji niepodległościowych, demokratycznych i chrześcijańskich. Prowadząc szeroką działalność organizacyjną, partie ludowe w znacznym stopniu przyczyniły się do wzrostu świadomości narodowej, społecznej i politycznej mieszkańców wsi.

Ruch ludowy to jednak nie tylko partie polityczne, ale także znaczący ruch społeczny – wiele organizacji społecznych, gospodarczych, kulturalnych i oświatowych, które orientowały się politycznie na system wartości reprezentowany przez ludowców. Do organizacji tych należały: kółka rolnicze, straże ogniowe, chóry, amatorskie zespoły artystyczne i teatry ludowe, ruch młodowiejski, uniwersytety ludowe, szkolnictwo rolnicze i wiele innych.

Pierwsza samodzielna partia ludowa – Stronnictwo Ludowe w Galicji powstało w 1895 roku, w czasach gdy Polska była pod zaborami. W kilka lat później podobne ugrupowania chłopskie utworzono na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim i pruskim. Za najważniejszy cel w tym okresie ludowcy uznawali odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz wprowadzenie postępowych reform społecznych i politycznych.

Ludowcy wnosili swój wkład w tworzenie fundamentów silnego Państwa i kształtowanie życia narodu w myśl zasad demokracji i społecznej sprawiedliwości oraz wprowadzenie postępowych reform społecznych i politycznych w myśl hasła: „ziemia, władza i oświata dla ludu”.

W pierwszych sejmach II Rzeczypospolitej chłopi stanowili najliczniejszą grupę wśród posłów. Sejm kadencji 1919-1922 uchwalił najbardziej demokratyczną w ówczesnej Europie konstytucję (tzw. Konstytucję Marcową). Wincenty Witos trzykrotnie piastował urząd premiera w latach 1920, 1923 i 1926. W pierwszych sześciu ekipach rządowych ludowcom powierzono 19 tek ministerialnych. Chlubą polskiego parlamentaryzmu był polityk ludowy, marszałek Sejmu w latach 1922-1928 Maciej Rataj, który dwukrotnie ratował Polskę od wojny domowej, raz po tragicznej śmierci Gabriela Narutowicza, drugi raz po przewrocie majowym Józefa Piłsudskiego w 1926 roku.

W czasie II wojny światowej ruch ludowy był współtwórcą i jednym
z głównych filarów Polskiego Państwa Podziemnego.  W podziemiu ludowcy stworzyli silną partię konspiracyjną – Stronnictwo Ludowe „Roch” oraz powołali własną organizację zbrojną – Bataliony Chłopskie. Pod względem liczebności BCh były po Armii Krajowej drugą siłą zbrojną Państwa Podziemnego.

Po wyzwoleniu, gdy Polska znalazła się w zasięgu wpływów polityki sowieckiej, a władzę w kraju przejęli komuniści, ludowcy zorganizowani w Polskim Stronnictwie Ludowym – milionowej partii kierowanej przez Stanisława Mikołajczyka – nie godząc się z narzucanym systemem, podjęli walkę polityczną o wolność i demokrację.

W swym programie PSL głosiło założenia ideologii agraryzmu, odrzucenie dyktatury proletariatu i kierowniczej roli partii robotniczej. W budowie nowego ładu społecznego proponowali koncepcję „trzeciej drogi”, mającej stanowić pośrednią formę ustrojową pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem. Stronnictwo stanęło w opozycji wobec linii politycznej partii komunistycznej, licząc na zwycięstwo w wyborach parlamentarnych.

Pomimo szerokiego poparcia społeczeństwa i Kościoła, w wyniku fałszerstw w wyborach do sejmu w 1947 roku, szykan i aresztowań, PSL poniosło klęskę. Represje wobec działaczy PSL doprowadziły do rozbicia Stronnictwa. Jego przywódca Stanisław Mikołajczyk, zagrożony aresztowaniem, musiał nielegalnie wyjechać z Polski. Była to klęska polskiej demokracji, początek totalitaryzmu w Polsce trwającego przez kolejne półwiecze. Od tego czasu ruch ludowy działał w szczególnych warunkach systemu komunistycznego. Był to okres poszukiwań własnej drogi i miejsca dla ruchu ludowego w zaistniałej rzeczywistości, a także wielu rozczarowań, błędów.

1949-1989

Zjednoczone Stronnictwo Ludowe powstałe w 1949 r. w wyniku gry politycznej i manipulacji obozu komunistycznego nie było samodzielną formacją. Będąc przez blisko czterdzieści lat jedyną legalną strukturą dla działalności politycznej ludowców, skupiło w swych szeregach – obok ludzi nie związanych ideowo z ruchem ludowym – wielu autentycznych działaczy chłopskich, którzy pomimo ograniczeń i trudności starali się w narzuconych ramach organizacyjnych bronić interesów wsi i jej mieszkańców, zachować ciągłość polityczną i tradycje ruchu ludowego oraz wypracować nowe koncepcje rozwoju wsi i rolnictwa.

W okresie przemian październikowych 1956 r., gdy nastąpiło rozluźnienie kontroli PZPR, w ZSL podjęto działania w kierunku odzyskania tożsamości, a także próby reaktywowania Polskiego Stronnictwa Ludowego. Wyrazem tych tendencji był powrót w szeregi Stronnictwa około 100 tysięcy działaczy PSL, a także głębokie zmiany w kierownictwie. Krótki okres popaździernikowej odwilży pozwolił ludowcom na odzyskanie części wpływów w organizacjach gospodarczych i społecznych. W 1957 r. powstał Związek Młodzieży Wiejskiej. Władze ZSL wyodrębniły i powołały do życia Wydawnictwo Prasowe, usamodzielniły Ludową Spółdzielnię Wydawniczą.

Po kolejnym kryzysie gospodarczym i politycznym w latach siedemdziesiątych władze PZPR poszły na pewne ustępstwa wobec ZSL, które miały strategiczne znaczenie dla rozwoju wsi. Z inicjatywy ludowców zapadły decyzje o zniesieniu obowiązkowych dostaw, o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym rolników i zabezpieczeniu ich starości w postaci rent i emerytur.

Lata osiemdziesiąte były okresem kluczowym dla odzyskiwania tożsamości przez ruch ludowy. ZSL mogło mieć coraz większy wpływ na życie polityczne, czego wymownym przykładem było wprowadzenie do konstytucji w 1983 r., dzięki inicjatywie ludowców, zapisu o gwarancji trwałości indywidualnych gospodarstw rolniczych. Było to podważeniem fundamentów doktryny marksistowskiej o wyższości gospodarki uspołecznionej nad indywidualną i ostatecznym odejściem od idei kolektywizacji.

W szeregach Stronnictwa coraz mocniej budziła się potrzeba uzyskania własnej tożsamości politycznej. Coraz większą presję na władze centralne wywierały struktury terenowe , czerwcowe wybory 1989 roku przyspieszyły procesy odzyskania tożsamości przez Stronnictwo. 17 sierpnia 1989 r. w zostało podpisane porozumienie w sprawie utworzenia koalicji rządowej. Powstał pierwszy, powojenny, niekomunistyczny rząd Tadeusza Mazowieckiego.
Zjednoczone Stronnictwo Ludowe w listopadzie 1989 r. na XI Nadzwyczajnym Kongresie, który był jednocześnie Kongresem Odrodzenia Ruchu Ludowego zakończyło swą działalność.

Polskie Stronnictwo Ludowe jest spadkobiercą historycznych tradycji politycznego ruchu ludowego w Polsce. Nawiązuje do dorobku partii chłopskich okresu międzywojennego i ruchu oporu w latach okupacji hitlerowskiej. Jest bezpośrednim kontynuatorem PSL utworzonego przez Wincentego Witosa i Stanisława Mikołajczyka w 1945 roku.

Obecne PSL powstało na Kongresie Jedności Ruchu Ludowego 5 maja 1990 r. w Warszawie, który był uwieńczeniem procesu jednoczenia się różnych partii i środowisk ludowych, rozpoczętego w 1988 roku. W jego skład weszły: Polskie Stronnictwo Ludowe – Odrodzenie powstałe na bazie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Polskie Stronnictwo Ludowe (wilanowskie) skupiające głównie działaczy PSL z lat 1945-1947 oraz inne ugrupowania ludowe.

Polskie Stronnictwo Ludowe jest partią ogólnonarodową, o charakterze centrowym, opierającą się na wartościach ludowych, narodowych i chrześcijańskich,